Jak nauczyć dziecko korzystać z nocnika skutecznie i bezstresowo?

Jednym z największych wyzwań dla rodziców kilkulatków jest nauka korzystania z nocnika. Jak nauczyć dziecko korzystać z nocnika? Kiedy zacząć sadzać dziecko na nocniczku i jak sprawić, aby raz na zawsze pożegnało się z popularnymi pampersami czy pieluszkami? Od kilku lat kontrowersyjne napięcie dotyczące jak najwcześniejszego odpieluszkowania zanika. W jego miejsce pojawiają się rzeczowe argumenty, które mówią, że korzystanie z nocnika jest zależne nie tylko od wieku dziecka, ale także stopnia jego rozwoju, umiejętności obserwacji własnego ciała i jego potrzeb a nawet od sytuacji panującej w domu maluszka. Nauka korzystania z nocnika nie musi przebiegać pod presją otoczenia. Istnieje też kilka sposobów i łatwych zasad, dzięki którym dowiesz się, jak nauczyć dziecko korzystać z nocniczka bez wywoływania w Twoim domu wojny światowej.

Kiedy sadzać dziecko na nocnik?

Najczęstszym powodem niepowodzeń w nauce korzystania z nocnika jest nadmierny pośpiech. Część z rodziców jest przekonana, że dziecko powinno siadać na nocniczku, gdy tylko nauczy się utrzymywać bezpiecznie pozycję siedzącą - czyli przed pierwszym rokiem życia. Nic bardziej mylnego! Pomimo iż, jak powszechnie wiadomo, każde dziecko jest inne i uczy się we własnym tempie - roczne (tym bardziej młodsze) dziecko nie będzie jeszcze w stanie w sposób świadomy kontrolować swoich odruchów i czynności fizjologicznych. W takim razie pojawia się pytanie - kiedy sadzać dziecko na nocnik?
Nauka korzystania z nocnika powinna odbywać się między 2. a 3. rokiem życia dziecka, gdy staje się ono już coraz bardziej świadome. Nie ma potrzeby, aby w jakikolwiek sposób próbować przyśpieszać ten proces. Tym bardziej, że na rynku istnieje obecnie wiele marek pampersów, które swoje produkty dostosowują do potrzeb aktywnych dzieci, tworząc pampersy oznaczone znacznikiem "Junior".

Istnieje natomiast kilka wskazówek, które podpowiedzą Ci, czy Twoje dziecko jest już gotowe na to, by uczyć się korzystać z nocniczka:

dziecko ma świadomość tego, że się wypróżnia - na ten moment przerywa zabawę, chowa się, kuca, zachowuje się ciszej niż normalnie,
pieluszka dziecka jest sucha przez około 2 godziny od założenia (także po drzemce),
Twój maluszek rozumie i potrafi wykonać proste polecenia,
potrafi wskazać swoje części ciała,
potrafi lub przynajmniej podejmuje próby ubrania i rozebrania się,
jest zainteresowane tym, że rodzice czy starsze rodzeństwo korzystają z toalety.

Są to oczywiście symptomy, które mogą ułatwić Ci rozpoznanie, czy Twoje dziecko jest już gotowe, aby sadzać je na nocniku. Nie martw się jeśli Twoje dziecko nie spełnia powyższych "kryteriów", lub też jeśli pomimo ich spełniania, nauka korzystania z nocnika okazuje się trudna i mozolna. To Ty znasz swoje dziecko najlepiej, jesteś jego matką, rozumiesz je i musisz sama zadecydować kiedy sadzać dziecko na nocnik. Istotne, aby decyzję o tym, że zaczniemy uczyć dziecko korzystania z nocnika podjąć świadomie i zdecydowanie, nie rezygnować z niej nawet w przypadku początkowych niepowodzeń. Natomiast najważniejsze jest to, aby wykazać się cierpliwością w stosunku do naszego dziecka, nie reagować krzykiem, nawet jeśli konieczne będzie kilka zmian odzieży dziennie. Nauka korzystania z nocnika jest dla dziecka wystarczająco stresującą sytuacją, którą powinniśmy mu, jako rodzice, ułatwić, nie utrudnić.

Jak przyzwyczaić dziecko do nocnika?

Bardzo ważną kwestią, gdy uczymy dziecko korzystać z nocnika, jest oswojenie naszej pociechy z tym przedmiotem. Już kupując nocnik powinniśmy zadbać o to, aby nie tylko był stabilny, solidny i bezpieczny dla dziecka, ale także by po prostu spodobał się nowemu właścicielowi. Pomimo iż na rynku dostępne są różne modele nocników, doradzamy raczej te tradycyjne o konwencjonalnym kształcie. Dziecko musi wiedzieć, że nocnik ma swoje specjalne przeznaczenie, nie jest kolejną zabawką. Często zdarza się także, że np. zainstalowana w niektórych nocniczkach muzyka (pojawiająca się, gdy dziecku uda się prawidłowo z niego skorzystać) zamiast sprawiać przyjemność - może wystraszyć dziecko! Ponadto, właściwie nie powinno nas dziwić jeśli nasze dziecko nie zechce skorzystać z nocniczka w kształcie ulubionego zwierzątka, krasnala czy bohatera z bajki. Natomiast dobrym rozwiązaniem może być zakup nocnika z naklejką przedstawiająca ulubione postaci czy też wybór nocniczka w kolorze, który lubi nasze dziecko.
Kolejnym istotnym elementem, gdy zastanawiamy się jak przyzwyczaić dziecko do nocnika jest po prostu wspólne poznawanie tego przedmiotu. Pozwólmy dziecku obejrzeć dokładnie nowy nabytek, nawet jeśli będzie chciało założyć go na głowę (zaznaczmy jednak, że może to zrobić teraz, ale absolutnie nie, gdy nocniczek będzie mokry).

Korzystanie z nocnika z czasem stanie się dla naszego dziecka naturalną czynnością, dlatego też pokażmy mu, iż czynności fizjologiczne są całkowicie normalne. W celu oswajania z nocniczkiem możemy pobawić się z dzieckiem, pokazując mu, jak na nocniczku siadają maskotki czy lalki, którym chce się sikać.
Przede wszystkim jednak, pokażmy dziecku, że nocniczek jest dla niego. Dziecku łatwiej będzie przyzwyczaić się do tego nowego przedmiotu (i nowej sytuacji), jeśli pozwolimy mu usiąść na nocniku - na początku nawet w pampersie czy pieluszce, dopiero później objaśniając, że od tego czasu, ponieważ jest już duże i dzielne będzie siadało co jakiś czas na nocniczku, do którego się sika. Nauka korzystania z nocnika wymaga od rodziców niesamowitej cierpliwości i wytrwałości. Postępy nie będą widoczne po pierwszym dniu (zapewne nawet nie po pierwszym tygodniu), dziecko na początku może obawiać się nowego przedmiotu, czy czuć niechęć do korzystania z niego. W takich sytuacjach pomocne mogą być także łatwo dostępne na rynku książeczki, opowiadające w ciekawy i przystępny sposób o korzystaniu z nocniczka.

Nauka korzystania z nocnika - nie taka straszna, jak o niej mówią

Część dzieci szybko uczy się korzystać z nocniczka i nie ma z tym większych problemów, niektóre jednak potrzebują nieco więcej czasu. Nauka korzystania z nocnika trwa standardowo od trzech tygodni do nawet trzech miesięcy, co nie powinno Cię zrażać, a raczej pokazać Ci, że Twoje dziecko nie jest jedynym, które wymaga cierpliwości i wyrozumiałości. Zwykle szybciej siadać na nocniczku zaczynają dziewczynki, które rozwijają się nieco wcześniej niż ich równolatkowie płci męskiej.

Jak nauczyć dziecko korzystania z nocniczka? Przyda się z pewnością Twoja cierpliwość i wyrozumiałość. Na początek trzymaj się kilku prostych zasad:

Zrezygnuj całkowicie z zakładania pampersów. Kup dziecku miękkie delikatne majteczki.
Sadzaj dziecko na nocniczku, gdy tylko sygnalizuje taką potrzebę. A jeśli tego nie robi, rób to w miarę regularnie co około 2 godziny.
Nie krzycz na dziecko, jeśli zdarzy mu się zmoczyć czy zabrudzić bieliznę - Twoje dziecko dopiero uczy się czystości, daj mu trochę czasu.
Jeśli dziecko zmoczy ubranie, postaraj się wyjaśnić mu, że teraz jest "mokre". Ucz je rozróżniać pojęcia "mokre" i "suche".
Zakładaj dziecku łatwe do ściągnięcia ubranka. Zrezygnuj z kombinezonów, spodenek ze skomplikowanymi zapięciami, sukienek z wieloma falbankami, w które łatwo się zaplątać.
Nie rezygnuj z nawilżanych chusteczek na rzecz papieru toaletowego. Skóra Twojego dziecka nadal jest bardzo delikatna. Pamiętaj jednak, że tego typu chusteczek nie należy wrzucać do toalety!
W nocy rozkładaj pod prześcieradłem specjalne podkłady higieniczne, które zapobiegną przemakaniu materaca.

Korzystanie z nocnika nie musi być dla Twojego dziecka związane z nerwami i stresem. Wystarczy, że odpowiednio o to zadbasz. Staraj się udane próby skorzystania z nocnika zawsze nagradzać - nie musi to być od razu prezent, ale dobrze sprawdzą się oklaski i pochwały. Nigdy natomiast nie wolno Ci krzyczeć na dziecko, krytykować go. Karygodną postawą jest wypowiadanie słów "nigdy się tego nie nauczysz", które sprawiają, że dziecko samo traci wiarę w swoje możliwości.

Jak już wspomnieliśmy, nauka korzystania z nocnika, wymaga od dziecka świadomości własnego ciała i rozumienia prostych poleceń. Dziecko, podejmujące pierwsze próby korzystania z nocnika musi zauważyć, że:

chce mu się sikać,
wiedzieć, że potrzeba wiąże się z tym, że zaraz zacznie sikać,
potrafi kontrolować tę sytuację,
powinno szybko usiąść na nocniczku lub zasygnalizować taką potrzebę komuś dorosłemu.

Wbrew pozorom, dla 2-letniego dziecka nie jest to wcale takie oczywiste, jak dla dorosłego. Bardzo ważne dla rodziców i dziecka może być ustalenie wspólnego kodu, warto mówić z dzieckiem o jego potrzebach fizjologicznych i wypracować wspólne słownictwo, którego nie będziemy zbyt często zmieniać. Małe dzieci mogą mówić, że chce im się "siusiu" czy "sikać" - tego typu wyrazy powinna zrozumieć także babcia czy ciocia, pod opieką której pozostawiamy nasze dziecko.
Ponadto w nauce korzystania z nocniczka ważna jest konsekwencja. Nie tylko w stosunku do dziecka, ale także wśród dorosłych członków rodziny czy innych osób, z którymi na co dzień przebywa nasz maluch. Upewnijmy się, że opiekunka, która zostaje z maluchem nie będzie ułatwiała sobie pracy, na czas naszej nieobecności zakładając dziecku pampersa. Istotne jest, aby nikt nie zniechęcał dziecka do korzystania z nocnika. Jeśli, jako rodzice, zdecydowaliśmy, że nasze dziecko jest już gotowe na naukę czystości, dbajmy o to, aby nikt w jego obecności nie krytykował naszej decyzji, np. teściowa, opowiadająca, że 2-letni wnuczek jest jeszcze za mały, a jego ojciec nauczył się korzystać z toalety znacznie później.

Wróg numer 1 - czyli jak przekonać dziecko do nocnika?

Zdarza się, że nasze dziecko nie bardzo ma ochotę uczyć się nowych czynności, tym bardziej tych, które wymagają od niego zaangażowania i samokontroli. Dzieciństwo powinno być wypełnione zabawą i radością, jednakże możemy być pewni, że nauka korzystania z nocnika jest jednym z ważnych i koniecznych etapów w życiu każdego maluszka. Co jeśli nasze dziecko boi się lub jest niechętne? Jak przekonać dziecko do nocnika?

Jeżeli wydaje Wam się, że wykorzystaliście już wszystkie możliwości - bawiliście się z dzieckiem, sadzaliście na nocniczku lalki i misie, czytaliście bajki i wychwalaliście zalety korzystania z nocniczka, a Wasze dziecko nadal nie chce go używać, to należy się poddać - bardzo się mylicie. Wasze dziecko być może potrzebuje więcej czasu.
Błędy które popełniają rodzice, to przede wszystkim niecierpliwość i natrętność. Dziecko pytane jest co 5 - 10 minut, czy chce mu się sikać, często po pewnym czasie zaczyna takie pytanie bagatelizować, odpowiadając odruchowo "nie".
Nie należy też karać czy ośmieszać dziecka. Negatywne emocje przenosi ono wtedy na przedmiot, który wiąże się z niepowodzeniami, co skutecznie może zniechęcić malca do podejmowania kolejnych prób korzystania z nocnika.
Nie pozwól nikomu krytykować swojego dziecka ani porównywać go do innych dzieci. Zdenerwowanie i zakłopotanie na pewno nie są skutecznymi motorami napędowymi jeśli chodzi o naukę korzystania z nocniczka.
Jeśli zastanawiamy się, jak przekonać dziecko do nocnika, powinniśmy zwrócić uwagę także na pozornie błahe i nic nieznaczące szczegóły. Pozwólmy dziecku zadecydować o kolorze nocniczka czy wybrać jego kształt. Być może, istotne jest też, gdzie postawiony jest nocnik. Jeżeli w toalecie znajduje się on w trudno dostępnym dla dziecka miejscu (np. dorosły musi sięgnąć po niego na wysoko powieszoną półkę, czy haczyk), maluch nie rozumie, że jest to przedmiot codziennego użytku. Tym bardziej nie ma do niego dostępu sam.
Odwrotną sytuacją jest sytuacja, gdy zachęcamy malca do korzystania z nocniczka np. przed wszystkimi na rodzinnej imprezie. Pamiętajmy, że każdy potrzebuje odrobiny intymności, a nawet tak niewielkie dziecko może wstydzić się i zamiast wysikać do nocniczka, zrobić to po chwili, gdy tylko je ubierzemy. Oczywiście, zdarzają się też dzieci, które z dumą będą chciały pokazać babci i dziadkowi "jak pięknie potrafią sikać na nocniczek", jednak musimy pamiętać, że każde dziecko jest indywidualną jednostką i tak właśnie do niego podchodzić.

Istnieje też kilka sytuacji życiowych, przy których lepiej odroczyć odrobinę naukę korzystania z nocniczka. Małe dziecko, w którego życiu wiele się dzieje, lub którego rodzice nie mają czasu, a ich głowę pochłaniają inne sprawy, powinni mieć świadomość, że korzystanie z nocnika wymaga wspólnego zaangażowania. Dlatego jeśli zastanawiasz się, kiedy sadzać dziecko na nocnik, lepiej odłóż to, gdy:

Jesteście w trakcie zmiany mieszkania. Nowe miejsce to duża zmiana w życiu dziecka.
Dziecko idzie do żłobka/ przedszkola. Bardzo dobrze, jeśli Twoje dziecko idąc do żłobka będzie na tyle samodzielne, że będzie potrafiło korzystać z nocniczka. Jeśli jednak nie udało Ci się nauczyć go tego wcześniej, nie próbuj tego zrobić "na ostatnią chwilę". Rozłąka z rodzicami często wpływa negatywnie na nastrój dziecka, które potrzebuje w tym okresie dużo wsparcia ze strony rodziców.
Na świecie właśnie pojawiło się młodsze rodzeństwo. W tym przypadku z nauką korzystania z nocniczka musisz poczekać do czasu, aż Twoje starsze dziecko zdąży oswoić się z nową sytuacją, a Ty sama będziesz potrafiła tak zorganizować sobie czas, żeby poradzić sobie z opieką zarówno nad noworodkiem, jak i starszakiem, który też wymagał będzie Twojej pomocy i wsparcia.
W Twojej rodzinie pojawił się poważny konflikt lub choroba kogoś bliskiego. Dziecko wyczuwa stres i poddenerwowanie rodziców. Jeśli w Waszym domu panuje nerwowa atmosfera, maluch, nawet nie znając jej przyczyn, może mieć kłopoty z moczeniem się w nocy, być kapryśny i płaczliwy.

Jeżeli, pomimo wielu prób, z jakichś powodów Twoje dziecko nie będzie chciało korzystać z nocniczka, ostatecznym rozwiązaniem może być zakup nakładki na toaletę. Być może korzystanie z nocnika wydaje się Twojemu dziecku mniej naturalne, niż korzystanie z toalety. Nie warto jednak sadzać dziecko bezpośrednio na toalecie, która jest stanowczo za duża dla Twojego malca. Obecnie w sklepach istnieje szeroki wybór nakładek na toaletę oraz podstawek - ułatwiających dziecku wejście na toaletę. Używanie nakładki na toaletę zwykle jest następnym etapem nauki korzystania z nocnika.

Podsumowanie

Nauka korzystania z nocnika nie zawsze jest łatwa i przyjemna. Z naszego doświadczenia wynika jednak, że dla każdego dziecka przychodzi czas, aby się tego nauczyć (nie znacie chyba zdrowego dziecka, które w wieku 6 czy 7 lat ma jeszcze zakładane pampersy).
Warto pamiętać, że korzystanie z nocniczka powinno być u dzieci świadome, co wymaga aby potrafiły kontrolować swoje odruchy fizjologiczne oraz komunikować się już w prosty sposób z otoczeniem. Pozytywny rezultat nauki korzystania z nocniczka jest efektem zarówno pracy dziecka, jak i cierpliwości i wsparcia ze strony rodziców i bliskich.
W tym artykule podpowiedzieliśmy Ci: kiedy sadzać dziecko na nocnik i jak sprawić, żeby przyniosło to oczekiwane efekty, jak przyzwyczaić dziecko do nocnika - co może ułatwić mu oswojenie się z tym przedmiotem, oraz co robić, gdy dziecko nie chce siadać na nocniczku.
Teraz już wiesz, jak nauczyć dziecko korzystać z nocnika.